Αν και δεν έχει κατατεθεί κάποιο επίσημο σχέδιο από την κυβέρνηση θα προσπαθήσω να αποκρυπτογραφήσω όσα άκουσα και διάβασα μέχρι σήμερα. Όσα ακολουθούν είναι εκτός από μια ανάλυση και κάποιοι ευσεβείς πόθοι μου, ίσως.
Φυσικά, είναι αυτονόητο πως οποιαδήποτε αλλαγή και αν γίνει στην παιδεία, αν δεν συνοδευτεί από μια αύξηση της χρηματοδότησης, είναι νομοτελειακά καταδικασμένη να αποτύχει.
Ξεκινάω λοιπόν με τα βασικά σημεία που έχω ακούσει μέχρι τώρα:
- Εισαγωγή σε πανεπιστήμιο και όχι τμήμα. Κανένας, μα κανένας από όσους πέρασαν σε κάποιο τμήμα δεν ήξεραν τι είναι ακριβώς αυτό το οποίο θα έκαναν. Γιατί φίλε φοιτητή, όταν είσαι στο Λύκειο ξέρεις τι δουλειά κάνει ένας ηλεκτρολόγος που αλλάζει λάμπες ή ένας μηχανικός αυτοκινήτων, ξέρεις όμως τι κάνει ένας ηλεκτρολόγος ή μηχανικός στο Πολυτεχνείο; Άλλα περιμένεις πριν μπεις στο τμήμα και άλλα συναντάς. Δεν έχεις ιδέα το τι μαθήματα θα κάνεις. Πολλές φορές απογοητεύεσαι και καταλαβαίνεις πως έκανες τη λάθος επιλογή, αλλά είναι πλέον αργά στο 3ο ή 4ο έτος να αλλάξεις τμήμα. Για αυτό, είναι πολύ σωστό να εισάγεσαι σε Πανεπιστήμιο. Όπως άκουσα, τον πρώτο χρόνο θα παίρνεις διάφορα μαθήματα επιλογής έτσι ώστε να δεις τι σου ταιριάζει.
- Όχι (μόνο) Πανελλήνιες. Τόσα χρόνια πολλοί λένε πως οποιαδήποτε αλλαγή και να γίνει στο εκπαιδευτικό σύστημα δεν έχει νόημα αν συνεχίσουμε το αισχρό σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων. Ένα σύστημα που δεν εξυπηρετεί τίποτα άλλο από την κερδοφορία των φροντιστηρίων και των ιδιαίτερων μαθημάτων. Πλέον (πάλι από όσα έχουμε ακουσει μέχρι τώρα), ο βαθμός σου στις πανελλήνιες θα συνδυάζεται με τους βαθμούς τις Β και Γ΄ Λυκείου. Αλλά αυτό δεν είναι το σημαντικότερο. Το Πανεπιστήμιο θα έχει την τελική απόφαση για το ποιους φοιτητές θα επιλέξει. Σκεφτείτε το σαν την επιλογή στα μεταπτυχιακά (για όσους έχουν κάνει) ή σαν μία συνέντευξη για δουλειά. Το Πανεπιστήμιο θέτει κάποια βασικά κριτήρια (π.χ. να έχεις πιάσει τη βάση στο σχολείο) αλλά στην επιλογή συνεισφέρουν διάφοροι παράγοντες, π.χ. συμμετοχή σε ομάδες, βραβεία σε διαγωνισμούς. Μπορεί, για παράδειγμα, να έχεις χαμηλούς βαθμούς στο σχολείο, όμως να έχεις πλούσια δράση σε οργανώσεις ή να συνθέτεις μουσική και να την ανεβάζεις στο myspace. Το Πανεπιστήμιο μπορεί να κρίνεις ότι έχεις κάποιες ικανότητες που δεν τις έχει κάποιος μαθητής που έβγαλε 18 επειδδή απλά παπαγάλιζε. Εξάλλου, οι περισσότεροι έχουμε παρατηρήσει πως ένας καλός βαθμός στο σχολείο δεν εγγυάται ούτε την ευφυία ούτε την μετέπειτα επιτυχία. Το παραπάνω ουσιαστικά καταργεί και το μεσαιωνικό σύστημα των πανελληνίων. Επίσης, δίνει κίνητρα στους φοιτητές να είναι ανταγωνιστικοί και δημιουργικοί. Οι φοιτητές θα συναγωνίζονται μεταξύ τους για να μπουν στα καλά πανεπιστήμια και τα πανεπιστήμια θα συναγωνίζονται για να πάρουν αυτούς που θεωρούν κατάλληλους (μην ξεχνάτε πως κάθε πανεπιστήμιο μπορεί να στοχεύει σε άλλο προφίλ υποψηφίων, ειδικά αν μιλάμε για πανεπιστήμια σε διαφορετικό επιστημονικό τομέα). Αυτός ο κύκλος προσφέρει κίνητρα σε όλους να βελτιώνονται.
- Κουπόνι φοιτητή. Σε κάθε φοιτητή θα αντιστοιχεί ένα ποσό το οποίο υποτίθεται (και ελπίζω, αλλιώς το μέτρο δεν έχει νόημα) ότι καλύπτει το κόστος των σπουδών του. Αν ένας φοιτητής κοστίζει χ χρήματα σε ένα πανεπιστήμιο (βιβλία, καθηγητές, χώροι, σίτιση, στέγαση, αναλώσιμα, διοικητικό προσωπικό κλπ) το κουπόνι θα του τα καλύπτει. Φυσικά, αυτό θα εξαρτάται κι από το είδος της επιστήμης - διαφορετικά έξοδα έχει ένας φιλόλογος και διαφορετικά ένας πυρηνικός φυσικός. Άρα το κουπόνι πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με το αντικείμενο σπουδών. Έτσι, το πανεπιστήμιο θα παίρνει ακριβώς τόσα κουπόνια όσα και οι φοιτητές του, που σημαίνει ότι θα μπορεί να καλύπτει τα έξοδα τους. Αυτό δίνει επίσης κίνητρα στα πανεπιστήμια να προσπαθούν να προσελκύουν φοιτητές ώστε να έχουν χρηματοδότηση. Και ένα πανεπιστήμιο προσελκύει φοιτητές όταν είναι ψηλά στην κατάταξη (ranking) που δημοσιεύεται από διεθνείς αξιόπιστους οργανισμούς. Η κατάταξη αυτή εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, π.χ. ερευνητικό έργο, εγκαταστάσεις, διεθνή βραβεία κλπ. Αυτό συνδέεται και με την παραπάνω παράγραφο και δείχνει πως ένα πανεπιστήμιο έχει κίνητρο να γίνεται καλύτερο και πως αυτό πρέπει να συνδέεται με την αξιολόγηση.
- Φοιτητικές παρατάξεις. Από τα μεγαλύτερα προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου। Θα γράψω αναλυτικά άλλη φορά για αυτές. Φυσικά και πρέπει να υπάρχει συνδικαλισμός, αλλά όχι ασυδοσία. Από ότι φημολογείται θα μπει τέλος στην συμμετοχή των παρατάξεων στα όργανα διοίκησης του πανεπιστημίου. Πάλι θα μπορούν να καταθέτουν τα αιτήματα τους και να συνδικαλίζονται (εξάλλου υπάρχουν φοιτητικά όργανα) αλλά θα γίνει προσπάθεια να μπει ένα φρένο στη διαφθορά και τις συναλλαγές παρατάξεων-καθηγητών.
- Μάνατζερς. Αν δεν έχουν λόγο στα σπουδαστικά θέματα, αλλά υπάρχουν για την εύρυθμη οικονομική και διοικητική λειτουργία των πανεπιστημίων δεν έχω καμία αντίρρηση. Τα ΑΕΙ κάνανε κακοδιαχείριση μέχρι σήμερα και δεν παρήγαγαν σοβαρό έργο. Οι καθηγητές θα πρέπει να έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στα προγράμματα σπουδών, αλλά οι μάνατζερς θα υπάρχουν για τα διαχειριστικά θέματα του πανεπιστημίου. Επίσης, ελπίζω να μπορούν να συνδέουν το πανεπιστήμιο και με καμιά επιχείρηση (π.χ. ερευνητικά έργα που θα χρηματοδοτούν επιχειρήσεις, να βρίσκουν δουλειές στους φοιτητές κλπ) γιατί τα ελληνικά ΑΕΙ ουσιαστικά παράγουν άνεργους πτυχιούχους. Ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των ξένων πανεπιστημίων είναι πως ξέρεις πως μέσα από αυτά θα έχεις μεγάλες πιθανότητες να βρεις δουλειά. Τέλος, τα πανεπιστήμια θα πρέπει να εκμεταλλεύονται εμπορικά τα κεφάλαιά τους, κυρίως τη γνώση. Αν το Πολυτεχνείο εφεύρει μία πατέντα, γιατί να μην προβεί σε σύσταση εταιρείας ώστε να μπορεί να έχει έσοδα και δουλειές για τους φοιτητές μέσα από γνώση που παρήγαγε;
- Αξιολόγηση. Συνδέεται με όλα τα παραπάνω που εξήγησα, για να υπάρχουν κίνητρα τόσο για τα πανεπιστήμια όσο και για τους φοιτητές. Το πως θα γίνει σωστά δεν το γνωρίζω, αλλά όπως προανέφερα το πιο αξιόπιστο και αντικειμενικό μέσο αξιολόγησης είναι τα διεθνή rankings. Φυσικά, πρέπει να υπάρξει και αξιολόγηση από ελληνική αρχή που θα συνδέει την χρηματοδότηση (κίνητρο!) με τις επιδόσεις των πανεπιστημίων.
Με λίγα λόγια, αυτά. Σίγουρα θα υπάρχουν αλλαγές, δεν ξέρω τι θα αποφασιστεί τελικά. Πιστεύω πως αν το βασικό πλαίσιο είναι το παραπάνω προχωράμε σε σωστό δρόμο. Αλλά μην ξεχνάμε, πάντα με αύξηση της χρηματοδότησης, αλλιώς το έργο θα το έχουμε ξαναδεί...
Φυσικά, είναι αυτονόητο πως οποιαδήποτε αλλαγή και αν γίνει στην παιδεία, αν δεν συνοδευτεί από μια αύξηση της χρηματοδότησης, είναι νομοτελειακά καταδικασμένη να αποτύχει.
Ξεκινάω λοιπόν με τα βασικά σημεία που έχω ακούσει μέχρι τώρα:
- Εισαγωγή σε πανεπιστήμιο και όχι τμήμα. Κανένας, μα κανένας από όσους πέρασαν σε κάποιο τμήμα δεν ήξεραν τι είναι ακριβώς αυτό το οποίο θα έκαναν. Γιατί φίλε φοιτητή, όταν είσαι στο Λύκειο ξέρεις τι δουλειά κάνει ένας ηλεκτρολόγος που αλλάζει λάμπες ή ένας μηχανικός αυτοκινήτων, ξέρεις όμως τι κάνει ένας ηλεκτρολόγος ή μηχανικός στο Πολυτεχνείο; Άλλα περιμένεις πριν μπεις στο τμήμα και άλλα συναντάς. Δεν έχεις ιδέα το τι μαθήματα θα κάνεις. Πολλές φορές απογοητεύεσαι και καταλαβαίνεις πως έκανες τη λάθος επιλογή, αλλά είναι πλέον αργά στο 3ο ή 4ο έτος να αλλάξεις τμήμα. Για αυτό, είναι πολύ σωστό να εισάγεσαι σε Πανεπιστήμιο. Όπως άκουσα, τον πρώτο χρόνο θα παίρνεις διάφορα μαθήματα επιλογής έτσι ώστε να δεις τι σου ταιριάζει.
- Όχι (μόνο) Πανελλήνιες. Τόσα χρόνια πολλοί λένε πως οποιαδήποτε αλλαγή και να γίνει στο εκπαιδευτικό σύστημα δεν έχει νόημα αν συνεχίσουμε το αισχρό σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων. Ένα σύστημα που δεν εξυπηρετεί τίποτα άλλο από την κερδοφορία των φροντιστηρίων και των ιδιαίτερων μαθημάτων. Πλέον (πάλι από όσα έχουμε ακουσει μέχρι τώρα), ο βαθμός σου στις πανελλήνιες θα συνδυάζεται με τους βαθμούς τις Β και Γ΄ Λυκείου. Αλλά αυτό δεν είναι το σημαντικότερο. Το Πανεπιστήμιο θα έχει την τελική απόφαση για το ποιους φοιτητές θα επιλέξει. Σκεφτείτε το σαν την επιλογή στα μεταπτυχιακά (για όσους έχουν κάνει) ή σαν μία συνέντευξη για δουλειά. Το Πανεπιστήμιο θέτει κάποια βασικά κριτήρια (π.χ. να έχεις πιάσει τη βάση στο σχολείο) αλλά στην επιλογή συνεισφέρουν διάφοροι παράγοντες, π.χ. συμμετοχή σε ομάδες, βραβεία σε διαγωνισμούς. Μπορεί, για παράδειγμα, να έχεις χαμηλούς βαθμούς στο σχολείο, όμως να έχεις πλούσια δράση σε οργανώσεις ή να συνθέτεις μουσική και να την ανεβάζεις στο myspace. Το Πανεπιστήμιο μπορεί να κρίνεις ότι έχεις κάποιες ικανότητες που δεν τις έχει κάποιος μαθητής που έβγαλε 18 επειδδή απλά παπαγάλιζε. Εξάλλου, οι περισσότεροι έχουμε παρατηρήσει πως ένας καλός βαθμός στο σχολείο δεν εγγυάται ούτε την ευφυία ούτε την μετέπειτα επιτυχία. Το παραπάνω ουσιαστικά καταργεί και το μεσαιωνικό σύστημα των πανελληνίων. Επίσης, δίνει κίνητρα στους φοιτητές να είναι ανταγωνιστικοί και δημιουργικοί. Οι φοιτητές θα συναγωνίζονται μεταξύ τους για να μπουν στα καλά πανεπιστήμια και τα πανεπιστήμια θα συναγωνίζονται για να πάρουν αυτούς που θεωρούν κατάλληλους (μην ξεχνάτε πως κάθε πανεπιστήμιο μπορεί να στοχεύει σε άλλο προφίλ υποψηφίων, ειδικά αν μιλάμε για πανεπιστήμια σε διαφορετικό επιστημονικό τομέα). Αυτός ο κύκλος προσφέρει κίνητρα σε όλους να βελτιώνονται.
- Κουπόνι φοιτητή. Σε κάθε φοιτητή θα αντιστοιχεί ένα ποσό το οποίο υποτίθεται (και ελπίζω, αλλιώς το μέτρο δεν έχει νόημα) ότι καλύπτει το κόστος των σπουδών του. Αν ένας φοιτητής κοστίζει χ χρήματα σε ένα πανεπιστήμιο (βιβλία, καθηγητές, χώροι, σίτιση, στέγαση, αναλώσιμα, διοικητικό προσωπικό κλπ) το κουπόνι θα του τα καλύπτει. Φυσικά, αυτό θα εξαρτάται κι από το είδος της επιστήμης - διαφορετικά έξοδα έχει ένας φιλόλογος και διαφορετικά ένας πυρηνικός φυσικός. Άρα το κουπόνι πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με το αντικείμενο σπουδών. Έτσι, το πανεπιστήμιο θα παίρνει ακριβώς τόσα κουπόνια όσα και οι φοιτητές του, που σημαίνει ότι θα μπορεί να καλύπτει τα έξοδα τους. Αυτό δίνει επίσης κίνητρα στα πανεπιστήμια να προσπαθούν να προσελκύουν φοιτητές ώστε να έχουν χρηματοδότηση. Και ένα πανεπιστήμιο προσελκύει φοιτητές όταν είναι ψηλά στην κατάταξη (ranking) που δημοσιεύεται από διεθνείς αξιόπιστους οργανισμούς. Η κατάταξη αυτή εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, π.χ. ερευνητικό έργο, εγκαταστάσεις, διεθνή βραβεία κλπ. Αυτό συνδέεται και με την παραπάνω παράγραφο και δείχνει πως ένα πανεπιστήμιο έχει κίνητρο να γίνεται καλύτερο και πως αυτό πρέπει να συνδέεται με την αξιολόγηση.
- Φοιτητικές παρατάξεις. Από τα μεγαλύτερα προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου। Θα γράψω αναλυτικά άλλη φορά για αυτές. Φυσικά και πρέπει να υπάρχει συνδικαλισμός, αλλά όχι ασυδοσία. Από ότι φημολογείται θα μπει τέλος στην συμμετοχή των παρατάξεων στα όργανα διοίκησης του πανεπιστημίου. Πάλι θα μπορούν να καταθέτουν τα αιτήματα τους και να συνδικαλίζονται (εξάλλου υπάρχουν φοιτητικά όργανα) αλλά θα γίνει προσπάθεια να μπει ένα φρένο στη διαφθορά και τις συναλλαγές παρατάξεων-καθηγητών.
- Μάνατζερς. Αν δεν έχουν λόγο στα σπουδαστικά θέματα, αλλά υπάρχουν για την εύρυθμη οικονομική και διοικητική λειτουργία των πανεπιστημίων δεν έχω καμία αντίρρηση. Τα ΑΕΙ κάνανε κακοδιαχείριση μέχρι σήμερα και δεν παρήγαγαν σοβαρό έργο. Οι καθηγητές θα πρέπει να έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στα προγράμματα σπουδών, αλλά οι μάνατζερς θα υπάρχουν για τα διαχειριστικά θέματα του πανεπιστημίου. Επίσης, ελπίζω να μπορούν να συνδέουν το πανεπιστήμιο και με καμιά επιχείρηση (π.χ. ερευνητικά έργα που θα χρηματοδοτούν επιχειρήσεις, να βρίσκουν δουλειές στους φοιτητές κλπ) γιατί τα ελληνικά ΑΕΙ ουσιαστικά παράγουν άνεργους πτυχιούχους. Ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των ξένων πανεπιστημίων είναι πως ξέρεις πως μέσα από αυτά θα έχεις μεγάλες πιθανότητες να βρεις δουλειά. Τέλος, τα πανεπιστήμια θα πρέπει να εκμεταλλεύονται εμπορικά τα κεφάλαιά τους, κυρίως τη γνώση. Αν το Πολυτεχνείο εφεύρει μία πατέντα, γιατί να μην προβεί σε σύσταση εταιρείας ώστε να μπορεί να έχει έσοδα και δουλειές για τους φοιτητές μέσα από γνώση που παρήγαγε;
- Αξιολόγηση. Συνδέεται με όλα τα παραπάνω που εξήγησα, για να υπάρχουν κίνητρα τόσο για τα πανεπιστήμια όσο και για τους φοιτητές. Το πως θα γίνει σωστά δεν το γνωρίζω, αλλά όπως προανέφερα το πιο αξιόπιστο και αντικειμενικό μέσο αξιολόγησης είναι τα διεθνή rankings. Φυσικά, πρέπει να υπάρξει και αξιολόγηση από ελληνική αρχή που θα συνδέει την χρηματοδότηση (κίνητρο!) με τις επιδόσεις των πανεπιστημίων.
Με λίγα λόγια, αυτά. Σίγουρα θα υπάρχουν αλλαγές, δεν ξέρω τι θα αποφασιστεί τελικά. Πιστεύω πως αν το βασικό πλαίσιο είναι το παραπάνω προχωράμε σε σωστό δρόμο. Αλλά μην ξεχνάμε, πάντα με αύξηση της χρηματοδότησης, αλλιώς το έργο θα το έχουμε ξαναδεί...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου